21 Haziran Dünya ALS Günü

Doç. Dr. Demet İlhan Algın, motor nöron hastalığı (MND) olarak da bilinen Amyotrofik Lateral Skleroz (ALS) rahatsızlığının, merkez sinir sisteminde, omurilik ve beyin sapında kasların hareket etmesini sağlayan motor hücrelerin (nöronlar) kaybına bağlı olarak ortaya çıktığını anlattı. Algın, "Motor nöronlar (kaslara hareket emri veren sinir hücreleri) kaslara uyarılar gönderemediği zaman kol ve bacaklarda asimetrik güçsüzlük, kaslarda erime, kramplar, kaslarda seyirme, yorulma, konuşma ve yutma güçlüğü gibi farklı klinik tabloların oluşmasına neden olur. Hastalık her yaşta görülebilse de semptomlar en sık 55-75 yaşları arasında gelişir. Erkeklerde ALS gelişmesi riski kadınlara göre biraz daha yüksektir. Hastalığın dünya çapında her 100 bin kişide 2 ila 5 kişiyi etkilediği düşünülmektedir. Hastalığın ortaya çıkmasında genetik nedenler, glutamat eksitotoksisitesi, otoimmun olaylar, viral enfeksiyonlar, çevresel toksinler, kurşun, civa ve alüminyum gibi ağır metal intoksikasyonları rol oynayabilir. ALS'li hastaların çoğu ilk semptomlar başladıktan sonra 3 ila 5 yıllık yaşam süresine sahiptir, ancak hastaların yaklaşık yüzde 10'u 10 yıl ve daha uzun süre yaşam süresine sahip olabilir. ALS tanısı hasta öyküsü, fizik ve nörolojik muayene bulgularına dayanılarak konulur. Sinir ve kasların fonksiyonlarının değerlendirildiği elektromyografi (EMG) ve laboratuvar testleri tanının desteklenmesinde çok önemlidir. Ayrıca bazı kan testleri, beyin ve omuriliğin magnetik rezonans (MR) görüntüleme çalışmaları ve gerektiğinde beyin omurilik sıvı incelemesi, genetik çalışmalar yapılabilir. Hastalığın kritik dönemi solunum kaslarının da güçsüzleştiği zamandır. Solunum ve beslenme yetersizliği ortaya çıktığında hastanın hızlı ve yakın tıbbi desteğe ihtiyacı vardır. Hastaların yüzde 10 kadarında ALS + Demans bir arada görülebilir. ALS hastalığını tamamen iyileştirecek bir tedavi şu an için mümkün değildir. Semptomatik ve destekleyici tedavi hastaların yaşam kalitesini ve yaşam süresini artırmaya yöneliktir. 21 Haziran gün dönümünün bir dönüm noktası olacağı düşünülerek bu tarih her yıl Dünya ALS Günü olarak kutlanmaktadır. Dünya ALS Günü kapsamında ALS'nin nedenleri ve tedavisinin ele alındığı ve hastalığın yeni tedavi yöntemlerine dair umutların ifade edildiği etkinliklerle, toplumda konuya ilişkin duyarlılık ve farkındalık oluşturulmaya çalışılmaktadır. Hasta ve hasta yakınlarının ALS hakkında bilgi sahibi olması ALS hastasının karşılaştığı sorunların çözümüne yönelik çeşitli yaklaşımlar bulunması açısından çok önemlidir. Etkin bir bakım ile ortaya çıkabilecek komplikasyonlar engellenebilir, ömür uzatılabilir ve mümkün olan en iyi hayat kalitesine ulaşılabilir."